تولید مثل در اسب

به در خواست یکی از دوستان امروز مقاله ای در مورد تولید مثل (کشش) در اسب گذاشتم که امیدوارم براتون مفید باشه

تولید مثل
بهتر است که همة اسبداران تا حدی از تولید مثل اسب آگاهی داشته باشند. بی‌تردید امروزه بر شمار علاقمندان به پرورش اسب بویژه پونی، افزوده می‌شود. اغلب، پس از اینکه فرزندان خانواده دوران خردسالی را پشت سر می گذارد، این پرسش مطرح می‌شود که با پونی چه باید کرد. پونی را می توان فروخت، ولی معمولاً تا آن موقع به صورت عضوی از خانواده درآمده و هیچکس تمایلی به فروش آن ندارد. اگر ماده باشد، نخستین کار بارور کردن اوست.
نخستین سؤال این است که باید از چه سیلمی استفاده کرد؟ طبیعی است شما نریانی خوش ترکیب و خوش رکاب را بر می‌گزینید، ولی مهمتر از هر چه دیگری خلق و خوی نریاد است. هیچگاه نباید از یک نریان بداخلاق برای این کار استفاده کرد؛ چرا که تقریباً همواره این عیب بزرگ از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود. یک پونی بدخلق و شرور نه تنها باعث دردسر است، بلکه می‌تواند خطری جدی برای مربیان و همچنین بچه‌ها به شمار آید.
پس از انتخاب نریان مناسب، این سؤال پیش می‌آید که جفتگیری چه زمانی باید صورت بگیرد؟ در مورد اسبهای اصیل که به منظور شرکت در مسابقات اسب دوانی پرورش داده می‌شوند، بهتر است کره اسب تا حد امکان نزدیک به آغاز سال میلادی (دی ماه) به دنیا آمده باشد این بدان علت است که در اسبهای تروبرد سن کره را از دی ماه هر سال حساب می‌کنند. (در ایران بهار مبنای محاسبه است)، اگر اسب شما در گروه اسبهای دو ساله در مسابقه شرکت کند، همواره این یکی دو ماه بالاتر بودن سن اسب یک مزیت می باشد.
اما در مورد پونی‌ها و اسبهایی که به منظور کار در مزرعه و یا شکار از آنها استفاده می‌شود، این موضوع مصداق نداشته بهتر است کرة آنها زمانی متولد شد که هوا خوب و چراگاه سرسبز است؛ یعنی بسته به اینکه در جنوب یا شمال کشور هستید، کره در فاصلة بین نیمة اول اردیبهشت ماه تا اوایل تیرماه به دنیا بیاید.
طول دورة آبستنی، یعنی مدتی که کره در رحم مادر قرار دارد (فاصلة بین جفتگیری مادیان و تولد کره اسب)، تقریباً یازده ماه است، هر چنئ که موارد معدودی ممکن است کره یک یا دو هفته زودتر یا تا یک ماه دیرتر متولد شود. بنابراین اگر می‌خواهید کره در اردیبهشت ماه به دنیا بیاید، باید جفتگیری در خردادماه انجام شود.
مادیان هر سه هفته یک بار فحل می‌شود و به مدت دو یا سه روز فحل می‌ماند و تمایل به جفتگیری با نریان را از خود نشان می‌دهد. طی این مدت، در بدن مادیان، سلول جنسی ماده یا تخمک از تخمدان آزاد می‌شود. آبستنی مستلزم ترکیب این تخمک با اسپرم نریان است.
سلولهای جنسی نر تقریباً بیست و چهار ساعت زنده  می مانند؛ چنانچه آنها در این مدت با تخمک برخورد نکنند، جفتگیری بی‌حاصل خواهد بود.
بهترین زمان جفتگیری مادیان، ساعتهای پایان دورة فحلی است. که احتمال آزادشدن تخمک بیشتر از هر زمانی دیگر است. البته بهترین و عملی‌ترین شیوه این است که در این مرحله با دامپزشک خود مشورت کنید. چه بسا او تصمیم بگیرد که مادیان را از طریق مقعد معاینه کند و فولیکولهای رسیدة تخمدانها را پاره کند تا اطمینان حاصل شود که تخمک پیش از جفتگیری آزاد شده است.
بهتر است که چهل تا شصت روز پس از جفتگیری دامپزشک خود را فرا بخوانید تا از مادیان خون گرفته و آن را از نظر تأیید آبستنی آزمایش کند. نمونة ادرار را نیز می‌توان سه تا چهار ماه پس از جفتگیری بدین منظور آزمایش کرد.
در طول مدتی که مادیان آبستن است، باید به خوبی نگهداری شود و از تغذیة مناسب هم برخوردار باشد تا کره اسبی سالم و نیرومند داشته باشید.

زمان زایمان در مادیان
 
با فرا رسیدن زمان زایمان، پستان و رگهای آن رفته رفته متورم می‌شود. ماده‌ای براق در نوک پستانها شکل می گیرد و چه بسا شیر از آنها جاری شود. ولی، با وجود این نشانه های کلی، پیشگویی زمان دقیق زایمان در مادیان بسیار دشوار است. مادیان اصلاً دوست ندارد که کسی او را در حین زایمان تماشا کند و لذا اغلب در طول شب کرة خود را به دنیا می‌آورد. در واقع، من خود، افراد بسیاری را سراغ دارم که شبها و هفته‌های پیاپی چشم بر هم نگذاشته‌اند تا شاهد زایمان مادیان باشند موفق نشده‌اند. چه بسا خواب آنها را فرا گرفته یا برای نوشیدن فنجانی قهوه محل را ترک کرده‌اند و وقتی بازگشته‌اند کره اسب را در کنار مادرش یافته‌اند.
زمانی که زایمان مادیان آغاز می‌شود، روندی بسیار سریع دارد و اگر همه چیز به خوبی پیش رود، از ابتدا تا انتهای آن بیش از پانزده تا سی دقیقه به دراز نمی‌کشد.

زایمان در اصطبل یا در چراگاه
در این رابطه، قاعده مشخصی وجود ندارد و بیشتر به سلیقة صاحب اسب بستگی دارد. پس از تولد کره، جفت – پرده أی بزرگ به رنگ قرمز یا شکلاتی که کره را پیش از تولد احاطه کرده هم باید توسط مادیان دفع شود. (تصویر پنج). چنانچه این عمل تا دو ساعت پس از زایمان انجام نشد، آنگاه باید بی درنگ دامپزشک خود را فرا بخوانید. چنانچه جفت در رحم مادیان بماند، به عوارضی حاد و اغلب کشنده همچون التهاب رحم، التهاب نسج مورق سم، پنومونی و مسمومیت خونی می‌انجامد.